Enflasyon nedir sorusuna cevap vermek gerekir ise; kelime anlamı olarak kabarma, şişme ve genişleme anlamına gelmektedir. Ekonomideki kullanımına bakıldığında ise; fiyatlar genel düzeyindeki artış olarak tanımlanabilmektedir. Yani mal ve hizmet fiyatlarının genel seviyesindeki sürekli artıştır. Artması ile sadece belirli bir malın tutarı değil, bütün mal ve hizmetlerin tutarı artmaktadır. Dolayısı ile artması, satın alma gücünün düşmesi anlamına gelmektedir.
Yıllık %200’ün üzerinde olması halinde, hiper enflasyon yaşanmış olmaktadır ve bu bir krize sebebiyet vermektedir. Ancak deflasyon yaşanması durumunda, paranın satın alma gücünde artış görülmektedir. Yükselmesi, ülkenin ekonomik açıdan zorluk yaşamasına neden olmaktadır. Yükseldiği ülkelerde yaşam maliyeti artmakta, paraya olan güven azalmakta ve yabancı paraya yönelim artmaktadır.
Enflasyon Çeşitleri Nelerdir?
Gizli, açık ve hiper olarak gruplandırılmaktadır:
- Gizli enflasyon: Fiyatlarda artış olmadığı halde ekonomide oluşması durumuna verilen isimdir. Malların tüketiminde kısıtlamaların oluşması, karaborsacılığın türemesi, milli paranın karaborsada değer kaybetmesi gibi etkileri bulunmaktadır.
- Açık enflasyon: Talep, arz ve yapı olmak üzere 3 ana başlık altında incelenmektedir. Toplam talebin toplam arzdan daha fazla olduğu durumlarda talep, toplam arzın toplam talebe göre daha fazla olduğu hallerde ise arz enflasyonu oluşmaktadır. Yapı enflasyonu ise gelişmekte olan ülkelerde karşılaşılan bir durumdur.
- Hiper enflasyon: Paranın çöküşü anlamına da gelmektedir. Paranın gayrimenkul gibi ölüm yatırımlara yöneldiği durumlardır.
Enflasyonun Sebepleri Nelerdir?
Enflasyon türleri ile mücadele edebilmek için öncelikle sebeplerini bilmek gerekmektedir. Nedenleri ise aşağıda verilmiştir:
- Karşılıksız olarak dış piyasadan ülkeye para girdiğinde, altın ve döviz miktarında artış yaşanması ile beraber oluşmaktadır.
- Ülkede yapılan harcamaların gelirlere oran ile daha fazla olması halinde oluşmaktadır.
- Üretim miktarının azalması, artmasına sebep olmaktadır.
- Üretim faktörlerinin ücretlerinde yaşanan artışlar, oluşumuna neden olmaktadır.
- Dış borçların artması ile beraber oluşmaktadır.
- Tedavüldeki para arzının üretim ve verimlilik artış oranında fazla artması sebebi ile de artış göstermektedir.
Enflasyon Hesaplaması Nasıl Yapılır?
Hesaplamasının gerçekleştirilebilmesi için mal ve hizmetlerin zaman aralıkları ile incelenmeleri gerekmektedir. Tüketici için mal ve hizmetlerin fiyat değişimlerinin hesaplamasında TÜFE kullanılmaktadır. Linkte Türkiye İstatistik Kurumu tarafından yayımlanan fiyat endekslerinin aylık ve yıllık yüzde değişim oranları listelenmiştir.
Üretici açısından fiyat değişimlerinin hesaplanması için ise; ÜFE tercih edilmektedir. Ürün ve hizmetlerin ay içerisindeki fiyat değişimleri ile aylık, yıllık değişimleri ile ise yıllık oranı hesaplanmaktadır. Örnek vermek gerekir ise; toplamda değeri 200 TL olan bir ürün ertesi yıl 230 TL’ye alınabiliyor ise, fiyatında %15’lik bir artış görülmüştür. Bu artış da yıllık %15 olarak yansımaktadır.
Enflasyonun Ekonomik Etkileri Nelerdir?
Artışı ile beraber paranın alım gücü düşmektedir ve dolayısı ile tüketiciler eskiden aldıklarını bile alamaz hale gelebilmektedirler. Ekonomik etkileri şu şekildedir:
- Üreticiler üretim yapmak yerine ellerindeki parayı emlak, altın veya dövize yatırmayı tercih etmektedirler. Bununla beraber finansal piyasalarda dalgalanmalar olmaktadır.
- İthalat artmakta, ihracat azalmakta ve ödemeler de dengelerini koruyamamaktadırlar. Ülke içi fiyatların artması, ithal mallara talebin artmasına neden olabilmektedir.
- Büyük bir belirsizlik ortamı oluşturmaktadır. Bu da ülkenin diğer ülkeler ile olan rekabet gücünün azalmasına neden olmaktadır.
- Bütçe açığı ile beraber dış borçlanma da artış göstermektedir.
Enflasyonun Sosyal Sonuçları Nelerdir?
Oluşması ile beraber toplumun ekonomik düzeni bozulmaktadır ve buna bağlı olarak sosyal yaşamda da bozukluklar meydana gelebilmektedir. Oluşabilecek sosyal sonuçlar ise aşağıdaki gibidir:
- Ülkenin refah düzeyinde düşüş görülmektedir.
- Vatandaşların tasarruf eğilimlerinde azalma gözlenmektedir.
- Artması ile beraber maaş gibi sabit gelirler bunun daha gerisinden gelmektedir.
- Yapılan yatırımlar azaldığı için buna bağlı olarak işsizlik ve yoksulluk artış gösterebilmektedir.
- Artması ile beraber borçlular daha karlı hale gelmektedirler.
- Enflasyonun etkileri arasında gelir dağılımının bozulması da bulunmaktadır. Sabit gelirlilerin gelirlerindeki artış oranının inflation oranından az olması ve serbest meslek grubundakilerin gelirlerindeki artışın enflasyon oranından fazla olması sebebi ile gelir eşitsizliği meydana gelmektedir. Bu da toplumda huzursuzluk oluşmasına, eşitlik ve adaletin sağlanamamasına neden olmaktadır.